Նախագահն ու Ազգային ժողովը քաղաքական իշխանությանկառուցվածքում

Ըստ պետական կառավարման ձևի պետություններն լինում են Հանրապետություններ և Միապետություններ։

Հանրապետությունները լինում  են նախագահական և խորհրդարանական։

Հանրապետությունը կառավարման համակարգ է, որը ներկայացնում է այդ ժողովուրդ իշխանություն փոխհարաբերությունները, իշխանության ձևավորումը։

Հանրապետություն

Հանրապետական կառավարման համակարգում իշխանությունը ձևավորվում է ընտրությունների միջոցով, որի դեպքում ժողովուրդը մասնակցում է իշխանության ձևավորման գործընթացին, ասել է թե ժողովրդավարական ձև է, չնայաց իմ գիտակից կյանքում ժողովրդավարություն չեմ տեսել՝ ժողովուրդը ընտրում է մեկին, ընտրվում է մյուսը, ինչևէ:

Նախագահական հանրապետություններում նախագահը հանդիսանում է պետության գլուխը, ինչպես նաև գործադիր իշխանության ղեկավարը, նա է ձևավորում կառավարությունը, որն էլ հաշվետու է նախագահին։ Նախագահական հանրապետություններին բնորոշ է օրենսդիր և գործադիր իշխանությունների անկախ գործակցությունը, ինչը նշանակումէ, որ նախագահը իրավունք չունի ցրել խորհրդարանը, իսկ խորհրդարանը չի կարող անվստահություն հայտնել կառավարությանը, սակայն գոյություն ունեն փոխադարձ վերահսկման և հակակշռման մեխանիզմներ, մասնավորապես, նախագահը կարող է վետոդնել պառլամենտի ընդունած օրենքների վրա, իսկ խորհրդարանը իր հերթին կարող է գործի դնել իմփիչմենթի (անվստահությունհայտնելու) գործընթացը:

Խորհրդարանական կամ պառլամենտական հանրապետություններում կառավարության ձևավորման իրավունքը պատկանում է խորհրդարանին: Խորհրդարանական ընտրություններից հետո մեծամասնություն ստացած քաղաքական ուժը կամ մի քանի քաղաքական կուսակցություններ, կոալիցիոն սկզբունքով, ձևավորում են կառավարություն և կառավարությունը իր գործունեության համար հիմնականում հաշվետու է լինում խորհրդարանի առջև: Խորհրդարանական հանրապետություններում կարող է գործել նախագահի պաշտոնը, որը ընտրվում է խորհրդարանի կողմից, որոշակի ժամկետով: Նա հանդիսանում է պետության գլուխը, սակայն նա իրականացնում է զուտ ներկայացուցչական լիազորություններ և օժտված չէ իրական գործադիր լծակներով: Խորհրդարանական

հանրապետություններում, որպես կանոն, կառավարությունները ավելի հաճախ են փոփոխության ենթարկվում և կայուն կառավարման տեսանկյունից ավելի խոցելիեն, սակայն ներկայացուցչական դեմոկրատիայի ապահովման տեսանկյունից ՝ ավելիընդունելի:

Հանրապետությաննախագահնանձեռնմխելիէ։Հանրապետությաննախագահնիրլիազորություններիժամկետումևդրանիցհետոչիկարողհետապնդվելևպատասխանատվությանենթարկվելիրկարգավիճակիցբխողգործողություններիհամար։ԻրկարգավիճակիհետչկապվածգործողություններիհամարՀանրապետությաննախագահըկարողէպատասխանատվությանենթարկվելիրլիազորություններիավարտիցհետո։

ՀանրապետությանՆախագահըկարողէպաշտոնանկարվելպետականդավաճանությանկամայլծանրհանցագործությանհամար:

ՀանրապետությանՆախագահինպաշտոնանկանելուհարցիմասինեզրակացությունստանալուհամարԱզգայինժողովըպատգամավորներիընդհանուրթվիձայներիմեծամասնությամբընդունվածորոշմամբդիմումէսահմանադրականդատարան:

ՀանրապետությանՆախագահինպաշտոնանկանելումասինորոշումըսահմանադրականդատարանիեզրակացությանհիմանվրակայացնումէԱզգայինժողովը՝պատգամավորներիընդհանուրթվիձայներիառնվազներկուերրորդով:

ԵթեսահմանադրականդատարանիեզրակացությամբՀանրապետությանՆախագահինպաշտոնանկանելուհիմքերըբացակայումեն, ապահարցըհանվումէԱզգայինժողովիքննարկումից:

ՀանրապետությանՆախագահըօրենքովսահմանվածկարգովձեւավորումէիրաշխատակազմը: ՀանրապետությանՆախագահիվարձատրության, սպասարկմանեւանվտանգությանապահովմանկարգըսահմանվումէօրենքով:

ԱզգայինԺողով

ՀայաստանիՀանրապետությանօրենսդիրիշխանությանմիակևբարձրագույնմարմինըմիապալատԱզգայինժողովնէ, որըներկայացուցչականմարմինէևարտահայտումէՀՀքաղաքացիներիշահերը, կամքը, ինքնիշխանությունը: Ազգայինժողովնընդունումէօրենքներ, հաստատումպետականբյուջեն, իրականացնումխորհրդարանականվերահսկողություն:

ՀՀօրենսդիրմարմնիիրավականկարգավիճակըսահմանվածէՀՀՍահմանադրությամբ, որտեղամրագրվածեննրաիրավասությունները, փոխհարաբերություններըՀՀնախագահի, Կառավարությանևմիշարքայլպետականմարմիններիհետ, ԱԺ-իկազմավորմանևգործունեությանկարգիհիմունքները, պատգամավորներիիրավունքներնուպարտավորությունները, գործունեությաներաշխիքները, լիազորություններիդադարեցմանհիմքերըևայլն:

ԱԺ-իգործունեությանմեջիրնշանակությամբևծավալովառաջնայինըօրենսդրականգործառույթնէ: ԱԺ-իընդունածօրենքներնօժտվածենգերակայությամբ: ՀՀնախագահի, ԿառավարությանևպետականմարմիններիընդունածենթաօրենսդրականակտերնընդունվումենիկատարումնՀՀօրենքներիևպետքէհամապատասխանենդրանց:

ԱԺ-նվերահսկումէպետականբյուջեիկատարումը, ինչպեսնաևօտարերկրյապետություններիցևմիջազգայինկազմակերպություններիցստացվածփոխառություններիուվարկերիօգտագործումը: ՎերահսկողականգործառույթէհամարվումնաևԱԺ-ի՝Կառավարությաննանվստահությանքվեհայտնելուիրավունքը:

ՀՀԱԺ-նօժտվածէնաևսահմանադրականայլլիազորություններով. ՀՀնախագահիառաջարկությամբհայտարարումէհամաներում, պատերազմ, վավերացնումկամչեղյալէհամարումՀՀմիջազգայինպայմանագրերը, Սահմանադրականդատարանիորոշմանհիմանվրավերացնումէհանրապետությունումհայտարարվածռազմականկամարտակարգդրությունը, Կառավարությանառաջարկությամբհաստատումհանրապետությանվարչատարածքայինբաժանումըևայլն:

Վերջաբան։

Աշխատանքումս ընդհանուր գծերով ներկացրել եմ, թե ինչ է հանրապետությունը, ինչ կառուցվածք ունի, ով է նախագահը, ինչ գործառույթներ ունի, նաև ինչպես է ձևավորվում ազգային ժողովը։ Ներկայացրել եմ երանլի պատկեր, որը ցավոք մեր երմրում միապետություն է հիշեցում։ Նախագահն է թելադրում ամեն ինչ, մնացածը մարիոնետների նման շարժվում են և երկիրը գլորում անդունդը։ Իրական ժողովրդավարական երկրում նախագահը՝ պետությքն գլուխը, պետք է լիներ իր ժողովրդի բարեկեցության երաշխավորը, մարդիկ պետք հարգեին նախագահին, սիրեին, ընդունեին, իսկ մեր երկրում, բոլորը ատում են նախագահին, չեն ընդունում ոչ նախագահին, ոչ էլ Ազգային ժողովի մականունավոր նախագահին իր կառավարությամբ ու նախարարներով։

Բայց մեկ է հավատում եմ, որ մի օր իսկապես Նախագահը քաղաքական իշխանության կառուցվածքում հանդես կգա ժողովրդի կողքին:

Աղբյուրներ՝

http://hy.wikipedia.org/,
http://nankr.am/,
www.parliament.am,
http://www.encyclopedia.am/: